Cilt 10 Sayı 1 (2022): Business & Management Studies: An International Journal
Makaleler

Dolarizasyon ve döviz kuru arasındaki zamanlar arası değişen nedensellik ilişkisi

PDF (English)
  • Kubilay Çağrı Yılmaz
Kubilay Çağrı Yılmaz
Dr Öğr. Üyesi, Manisa Celal Bayar Üniversitesi, İşletme Fakültesi, Manisa, Türkiye
DOI: https://doi.org/10.15295/bmij.v10i1.1982

Yayınlanmış 2022-03-26

Anahtar Kelimeler

  • Döviz Kuru, Dolarizasyon, Finansal Piyasalar
  • Foreign Exchange Rate, Dollarization, Financial Markets

Nasıl Atıf Yapılır

Yılmaz, K. Çağrı. (2022). Dolarizasyon ve döviz kuru arasındaki zamanlar arası değişen nedensellik ilişkisi. Business & Management Studies: An International Journal, 10(1), 163–175. https://doi.org/10.15295/bmij.v10i1.1982

Telif Hakkı (c) 2022 Kubilay Çağrı Yılmaz

Creative Commons License

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.

Özet

Dolarizasyon literatürde tam dolarizasyon ve kısmi dolarizasyon olarak iki başlık altında ifade edilmektedir. Tam dolarizasyonda ülke kendi para birimini kullanmayı tamamen bırakıp başka bir para birimini kullanırken, kısmi dolarizasyonda bir ülkedeki ekonomik birimlerin satın alma gücünü korumak için varlık alımlarında yabancı para birimlerini tercih ederek birimlerin eksen kaymasına tekabül etmektedir. Bu noktadan hareketle Türkiye, yıllar içinde yüksek enflasyon ve ani şokların yaşandığı dönemlerde kısmi dolarizasyon kavramını pratize etmiş ve bu alandaki çalışmalar sürekliliğini korumuştur. Literatürde dolarizasyon ile enflasyon veya döviz kuru arasında bir ilişki olduğuna dair güçlü kanıtlar bulunmaktadır. Bu çalışmada, ilişkinin zamanla değişebileceği gerçeğinden hareketle, zamana göre değişen Granger nedensellik analizi kullanılmıştır. Bu kapsamda öncelikle birim kök, doğrusal olmayan birim kök ve CMS kırılmalı birim kök testleri uygulanmıştır. Bankacılık sektöründeki (yurtiçi yerleşiklerin mevduatları dahil) toplam yabancı para mevduatının M2 para arzına oranı ile elde edilen dolarizasyon endeksi ile USDTRY nominal döviz kuru arasındaki asimetrik nedensellik ilişkisinin araştırıldığı bu çalışmada, 12.2012-10.2021 aylık verileri kullanılmıştır. Analiz sonucunda elde edilen bulgulara göre Türkiye'de döviz kuru ile dolarizasyon arasında nedensellik sürekli olmamakla birlikte vardır. Dönemlere ve konjonktürel dalgalanmalara bağlı olarak USDTRY'den Dolarizasyon endeksine ve benzer şekilde Dolarizasyondan USDTRY'ye geçişler görülmektedir. Nedensellik ayrıştırıldığında, değişken zamanlı Granger nedenselliğine göre politik gerilimler ve belirsizlik durumlarında USDTRY'nin nedeni dolarizasyonken, finansal gerilimler ve ekonomik belirsizlik durumlarında ise dolarizasyonun nedeni USDTRY olarak tespit edilmiştir.

PDF (English)

İndirmeler

İndirme verileri henüz mevcut değil.

Referanslar

  1. Ajide, K. B., Raheem, I. D., & Asongu, S. A. (2019). Dollarization and the “Unbundling” of Globalization in sub-Saharan Africa. Research in International Business and Finance, 47, 398-409.
  2. Akçay, O. C., Alper, C. E., & Karasulu, M. (1997). Currency substitution and exchange rate instability: The Turkish case. European Economic Review, 41(3-5), 827-835.
  3. Aninat, E. (2000). “Globalization as An Economic and Social Force: Opportunities and Risks from a Humanistic Perspective”, (Ed: José Antonio Ocampo, Stefano Zamagni, Ricardo Ffrench-Davis and Carlo Pietrobelli), Financial Globalization and The Emerging Economies, Santiago, Chile, 2000, pp: 25-30.
  4. Augiar M. (2005). Investment, devaluation and foreign currency exposure: The case of Mexico. Journal of Development Economics, 78(1), 95-113.
  5. Aysun, Ö. (2018). Dolarizasyon olgusu: Teorik bir inceleme ve Türkiye örneği. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 3(1), 101-113.
  6. Balcilar, M., Ozdemir, Z. A., & Shahbaz, M. (2019). On the time‐varying links between oil and gold: New insights from the rolling and recursive rolling approaches. International Journal of Finance & Economics, 24(3), 1047-1065.
  7. Baum, C. F., Hurn, S., & Otero, J. (2021). The dynamics of US industrial production: A time-varying Granger causality perspective. Econometrics and Statistics.
  8. Berke, B. (2009). Tam Dolarizasyonun Makroekonomik Politika Yansımaları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(27), 126-147.
  9. Broock, W. A., Scheinkman, J. A., Dechert, W. D., & LeBaron, B. (1996). A test for independence based on the correlation dimension. Econometric reviews, 15(3), 197-235.
  10. Caglayan, M, Pham, T & Talavera, O 2019, 'Dollarization, pass-through, and domestic lending: evidence from Turkish banking', Emerging Markets Finance and Trade.
  11. Calvo, M. G., & Gramont, M. (1992). Currency substitution in developing countries: an introduction. IMF Working Paper 92/40: 3.
  12. Carranza L.J., Cayo J. M., ve Sanchez–Galdon J.E. (2003). Exchange rate volatility and economic performance in Peru: A firm level analysis. Emerging Markets Review, 4(4), 472-496.
  13. Clemente, J., Montañés, A., & Reyes, M. (1998). Testing for a unit root in variables with a double change in the mean. Economics letters, 59(2), 175-182.
  14. Corrado, G. (2008), "An open economy model with currency substitution and real dollarization", Journal of Economic Studies, Vol. 35 No. 1, pp. 69-93.
  15. Çetin, A. (2004). Enflasyon, Döviz Kuru Belirsizliği Ve Dolarizasyon Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği. Iktisat Isletme ve Finans, 19(218), 99-110.
  16. Dalgic, H. C. (2018). Financial dollarization in emerging markets: An insurance arrangement. University of Mannheim, 248.
  17. Dickey, D. A., & Fuller, W. A. (1981). Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series with a Unit Root. Econometrica, 49(4), 1057–1072.
  18. Dolado, J. J., & Lütkepohl, H. (1996). Making Wald tests work for cointegrated VAR systems. Econometric reviews, 15(4), 369-386.
  19. Emsen, H. S. (2022). Dolarizasyon Ve Borsa İlişkileri: Türkiye Üzerine İncelemeler. Uluslararası Ekonomi Siyaset İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 5(1), 29-48.
  20. Gujarati, D.N., & Porter, D. C. (2012). Temel Ekonometri, (Çeviri: Şenesen, Ü. ve Günlük Şenesen, G., 5. Baskı). Literatür Yayıncılık, İstanbul.
  21. Ize, A., & Parrado, E. (2002). Dollarization, monetary policy, and the pass-through.
  22. Ize, A., & Yeyati, E. L. (2006). Financial de-dollarization: is it for real?. In Financial dollarization (pp. 38-63). Palgrave Macmillan, London.
  23. Kal, S. H. (2019). 2003-2018 Dönemi Türk Ekonomisinde Dolarizasyon, Kısa Vadeli Sermaye Hareketleri ve Kur Oynaklığı İlişkisi. İstanbul İktisat Dergisi, 69(2), 357-377.
  24. Kapetanios, G., Shin, Y., & Snell, A. (2003). Testing for a unit root in the non-linear STAR framework. Journal of Econometrics, 112, 359–379.
  25. Karakaya, G. & Karoğlu, Y. (2020). Dolarizasyon olgusu:2008 finansal krizinden sonra Türkiye’de dolarizasyon incelemesi. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4 (2) , 353-364. DOI: 10.30692/sisad.701696
  26. Kaya, E. & Açdoyuran, B. (2017) Finansal Dolarizasyon Unsurları Olarak Kredi Dolarizasyonu Ve Mevduat Dolarizasyonu İle Hisse Senedi Getirileri Arasındaki İlişki. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(14), 325-344.
  27. Mengesha, L. G., & Holmes, M. J. (2013). Does dollarization alleviate or aggravate exchange rate volatility?. Journal of Economic Development, 38(2), 99.
  28. Özkul, G. (2021). Türkiye’de Finansal Dolarizasyonun Enflasyon Ve İstihdam İle Olan Etkileşimi. İşletme Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 59-79.
  29. Park, H. ve Son, J. C. (2020). “Dollarization, Inflation and Foreign Exchange Markets: A Cross‐Country Analysis”. International Journal of Finance & Economics, 1-13.
  30. Phillips, P. C. B. & Perron, P. (1988). Testing for a Unit Root in Time Series Regression. Biometrika, 75(2), 335–346.
  31. Serdengeçti, S. (2005). Dolarizasyon/Ters Dolarizasyon. Ekim, Eskişehir.
  32. Sever, E. (2012). Türkiye'de Dolarizasyon Süreci ve Döviz Kuru Belirsizliği İlişkisi. Sosyoekonomi, 17(17).
  33. Shi, S., Hurn, S., & Phillips, P. C. (2016). Causal Change Detection in Possibly Integrated Systems: Revisiting the Money-Income Relationship.
  34. Tan, B. K. , Mert, E. & Özdemir, Z. A. (2016). Kamu Yatırımları Ve Ekonomik Büyüme İlişkisine Bir Bakış: Türkiye, 1969-2003 . Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , 25 (1) , 25-39 .
  35. Taşseven, Ö., & ÇINAR, S. (2015). Türkiye’de borç dolarizasyonunun belirleyicileri ve makroekonomik göstergeler üzerindeki etkileri. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 4(2), 121.
  36. Terzi, H., & Serdar, K. U. R. T. (2007). Türkiye'de dolarizasyon sürecinde döviz kuru ve enflasyon ilişkisi. Ekonomik Yaklasim, 18(64), 1-22.
  37. The Central Bank Of The Republic Of Turkey (TCMB), Electronic Data Delivery System(Evds), Https://Evds2.Tcmb.Gov.Tr/
  38. Toda, H. Y., & Yamamoto, T. (1995). Statistical inference in vector autoregressions with possibly integrated processes. Journal of econometrics, 66(1-2), 225-250.
  39. Tufaner, M. B. (2021). The Determinants of Dollarization in Turkey: An Econometric Analysis. Econder International Academic Journal, 5(2), 108-118.
  40. Uslu, N. Ç., & Kapkara, S. (2019). Kredi Dolarizasyonunun Belirleyicileri: Türkiye Örneği. Economics Literature, 1(2), 148-167.
  41. Yalçiner, K., & Mutlu, A. A. (2018). Küresel Kriz Sonrası Gelişmekte Olan Ülkelerde Dolarizasyon Süreci. Third Sector Social Economic Review, 53(2), 450-462.
  42. Yılmaz ve Uysal (2019). Türkiye’de dolarizasyon ve enflasyon ilişkisi. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 4(10), 286-306.
  43. Yinusa, D. O. (2008). Between dollarization and exchange rate volatility: Nigeria's portfolio diversification option. Journal of Policy Modeling, 30(5), 811-826.