Cilt 13 Sayı 1 (2025): Business & Management Studies: An International Journal
Makaleler

Örgütsel gaslighting: Bir ölçek geliştirme çalışması

PDF
  • Mesut Öztırak
Mesut Öztırak
Doç. Dr., İstanbul Medipol Üniversitesi, İstanbul, Türkiye

Yayınlanmış 25.03.2025

Anahtar Kelimeler

  • Organizational Gaslighting, Gaslighting, Scale Development, Validity, Reliability
  • Örgütsel Gaslighting , Gaslighting, Ölçek Geliştirme, Geçerlilik, Güvenirlik

Nasıl Atıf Yapılır

Örgütsel gaslighting: Bir ölçek geliştirme çalışması. (2025). Business & Management Studies: An International Journal, 13(1), 282-299. https://doi.org/10.15295/bmij.v13i1.2505

Telif Hakkı (c) 2025 Mesut Öztırak

Creative Commons License

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.

Nasıl Atıf Yapılır

Örgütsel gaslighting: Bir ölçek geliştirme çalışması. (2025). Business & Management Studies: An International Journal, 13(1), 282-299. https://doi.org/10.15295/bmij.v13i1.2505

Öz

Bu çalışma, örgütlerde gaslighting olgusunu ölçebilmek amacıyla geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı geliştirmeyi hedeflemiştir. Örgütsel gaslighting, bir kişiye veya gruba psikolojik manipülasyon ve yanıltıcı davranışlarla gerçeği sorgulatma şeklinde tanımlanır ve iş yerinde duygusal istismarı içerir. Bu tür davranışların amacı, kurbanın özgüvenini zayıflatmak ve onu hatalı olduğuna inandırmaktır. Araştırma, üç aşamalı bir ölçek geliştirme sürecini kapsamaktadır. İlk aşamada, derinlemesine görüşmeler yapılmış ve içerik analizi aracılığıyla 24 maddelik bir önerme havuzu oluşturulmuştur. İkinci aşamada, oluşturulan maddeler üzerine uzman görüşleri alınarak anlam, görünüş ve kapsam geçerliği sağlanmış, ardından ölçek yapılandırılmıştır. Son aşamada ise, ölçek üzerinde yapılan değerlendirmeler sonucu 10 maddelik bir taslak ölçek oluşturulmuştur. Bu aşamada, iki farklı örneklem grubu belirlenerek, ilk grup ile pilot çalışma yapılmış ve çevrimiçi ile yüz yüze anketler yoluyla nicel veriler toplanmıştır. Pilot uygulama sağlık sektöründe çalışan 176 kişi ile gerçekleştirilmiştir. Ölçeğin nihai hali, eğitim sektöründe çalışan 408 kişiye uygulanarak test edilmiştir. Yapılan istatistiksel analizler sonucunda, örgütsel gaslighting ölçeği, 8 maddelik bir yapıya indirgenmiştir. Ölçeğin faktör yapısının doğrulayıcı faktör analizi (DFA) ile test edilmesi sonucunda, ölçeğin iki ana boyutunun—önemsizleştirme ve eziyet—belirgin olduğu ve uyumun kabul edilebilir seviyelerde olduğu saptanmıştır. DFA sonuçları, ölçeğin yapısal bütünlüğünün sağlandığını ortaya koymuştur. Cronbach Alpha değeri 0,800 olarak hesaplanmış ve ölçeğin güvenilirliği doğrulanmıştır. Bu geliştirilmiş ölçeğin, örgütlerde gaslighting’i ölçme konusunda farklı sektörlerde yaygın olarak kullanılması beklenmektedir.

PDF

Referanslar

  1. Atta, M. H. R., Waheed Elzohairy, N., Abd Elaleem, A. E. D. M. H., Othman, A. A., Hamzaa, H. G., El‐Sayed, A. A. I., & Zoromba, M. A. (2024). Comprehending The Disruptive Influence Of Workplace Gaslighting Behaviours And Mobbing On Nurses' Career Entrenchment: A Multi‐Centre İnquiry. Journal Of Advanced Nursing. Https://Doi.Org/10.1111/Jon.13165
  2. Aurangzeb, W., Abbasi, M. N. S., & Kashan, S. (2023). Unveiling The Impact Of Gaslighting On Female Academic Leadership: A Qualitative Phenomenological Study. Contemporary Issues İn Social Sciences And Management Practices, 2(3), 1-15.
  3. Aydın, S. Ö., Azizoğlu, N., & Yılmaz, F. B. (2023). Designing Active Learning Enriched Biotechnology Instruction Module (BIM) For Middle School Science Course. Elementary School Forum (Mimbar Sekolah Dasar), 10(1), 34-62.
  4. Başkale, H. (2016). Nitel Araştırmalarda Geçerlik, Güvenirlilik ve Örneklem Büyüklüğünün Belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28. Https://Dergipark.Org.Tr/Tr/Pub/Deuhfed/İssue/46796/586804
  5. Bayram, V., & Öztırak, M. (2023). Yeşil İş Etiği: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması. JOEEP: Journal Of Emerging Economies And Policy, 8(2), 124-135. Https://Doi.Org/10.54618/Joeep.2023.8.2.005
  6. Büyükoztürk, Ş. (2007). Veri Analizi El Kitabı (8. Baskı). Pegem Ak Yayıncılık.
  7. Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı (14th Ed.). PEGEM Akademi.
  8. Clark, C. M. (2024). Navigating The Challenging Complexities Of Gaslighting In Nursing Academy. Teaching And Learning İn Nursing, 19(2), 113-118. Https://Doi.Org/10.1016/J.Teln.2023.11.001
  9. Çalışkan, A. (2022). Örgütsel Değişime Açıklık: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2), 191-202. Https://Doi.Org/10.52791/Aksarayiibd.1069524
  10. Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik. PEGEM Yayınları.
  11. Davis, A. M., & Ernst, R. (2020). Racial Gaslighting. In The Politics of Protest (Pp. 47-60). Routledge.
  12. Demir, K., & Akpınar, E. (2016). Mobil Öğrenmeye Yönelik Tutum Ölçeği Geliştirme Çalışması. Eğitim Teknolojisi Kuram Ve Uygulama, 6(1), 59-79. Https://Doi.Org/10.17943/Etku.83341
  13. Devellis, R. F., Correia, H., & Cella, D. (2014). New English And Spanish Social Health Measures Will Facilitate Evaluating Health Determinants. Health Psychology, 33(5), 490. Https://Doi.Org/10.1037/Hea0000025
  14. Digiulio, S. (2018). What Is Gaslighting? And How Do You Know If It's Happening To You. NBC News.
  15. Farid, H., Zhang, Y., Tian, M., & Lu, S. (2024). Unmasking The İnterplay Between Gaslighting And Job Embeddedness: The Critical Roles Of Coworker Support And Work Motivation. Journal Of Management & Organization, 1-18. Https://Doi.Org/10.1017/Jmo.2024.1
  16. Fielding-Singh, P., & Dmowska, A. (2022). Obstetric Gaslighting And The Denial Of Mothers' Realities. Social Science & Medicine, 301, 114938. Https://Doi.Org/10.1016/J.Socscimed.2022.114938
  17. Güleç, S., & Özbay, A. (2024, July). Psychological Resilience, Gaslighting, And Life Satisfaction İn A Sample of Turkish Women. Women's Studies International Forum, 105, 102945. Https://Doi.Org/10.1016/J.Wsif.2024.102945
  18. Hackett, E. A. (2024). A Phenomenological Study Of Gaslighting On Self-Concept In The Workplace (Doctoral Dissertation, The Chicago School Of Professional Psychology). Proquest Dissertations Publishing.
  19. Jain, S. (2023). A Study On Emotional Intelligence, Gaslighting, and Happiness On Male And Female Employees In The Workplace. International Journal of Indian Psychology, 11(3), 65-72. Https://Doi.Org/10.25215/1103.073
  20. Johnson, V. E., Nadal, K. L., Sissoko, D. G., & King, R. (2021). "It's Not İn Your Head": Gaslighting, 'Splaining, Victim Blaming, And Other Harmful Reactions To Microaggressions. Perspectives On Psychological Science, 16(5), 1024-1036. Https://Doi.Org/10.1177/17456916211026890
  21. Karagöz, Y. (2021). SPSS ve AMOS Uygulamalı Nitel-Nicel-Karma Bilimsel Araştırma Yöntemleri ve Yayın Etiği. Nobel Akademik Yayıncılık.
  22. Karaşin, Y., & Öztırak, M. (2023). Sessiz İstifa Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 143-161. Https://Doi.Org/10.47599/Cku.İibf.2023.13.2.013
  23. Kirk-Giannini, C. D. (2023). Dilemmatic Gaslighting. Philosophical Studies, 180(3), 745-772. Https://Doi.Org/10.1007/S11098-022-01640-5
  24. Kukreja, P., & Pandey, J. (2023). Workplace Gaslighting: Conceptualisation, Development, And Validation Of A Scale. Frontiers İn Psychology, 14, 1099485. Https://Doi.Org/10.3389/Fpsyg.2023.1099485
  25. Ogunfowora, B., Guenther, K., & Bourdage, J. (2023). On The Structure And Nomological Network Of Gaslighting In The Workplace: A Leadership Perspective. In Academy Of Management Proceedings (Vol. 2023, No. 1, P. 19012). Briarcliff Manor, NY 10510: Academy Of Management. Https://Doi.Org/10.5465/AMBPP.2023.19012
  26. Pandey, J., Gupta, M., Behl, A., Pereira, V., Budhwar, P., Varma, A., ... & Kukreja, P. (2021). Technology-Enabled Knowledge Management For Community Healthcare Workers: The Effects Of Knowledge Sharing And Knowledge Hiding. Journal Of Business Research, 135, 787-799. Https://Doi.Org/10.1016/J.Jbusres.2021.07.030
  27. Penttinen, E. (2023). "Collective Gaslighting" And Emotional Workplace Abuse In Feminist Academic Spaces. International Feminist Journal Of Politics, 25(5), 943-959. Https://Doi.Org/10.1080/14616742.2023.2141375
  28. Ruíz, E. (2020). Cultural Gaslighting. Hypatia, 35(4), 687-713. Https://Doi.Org/10.1111/Hypa.12700
  29. Tager-Shafrir, T., Dvir, M., & Szepsenwol, O. (2023). Gaslighting Victimization Inventory In The Workplace. Journal Of Occupational Health Psychology. Https://Doi.Org/10.1037/Ocp0000197
  30. Tavşancıl, E. (2006). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS İle Veri Analizi. Nobel.
  31. Tekindal, S. (2009). Duyuşsal Özelliklerin Ölçülmesi İçin Araç Oluşturma. Pegem Akademi.
  32. Uzun, F. İ., & Uğurlu, N. B. (2024). Gaslighting ve Psikolojik Yaklaşım: Gaslighting And Psychological Approach. Ejons International Journal, 8(3), 374-380. Https://Doi.Org/10.30711/Ejons.2024.01
  33. Yıkılmaz, İ. (2022). Quiet Quitting: A Conceptual İnvestigation. In G. Gürçay & A. Manafidizaji (Eds.), Anadolu 10th International Conference On Social Sciences Proceedings Book (S. 1-20). Academy Conferences Publishing House.

Benzer Makaleler

Bu makale için ayrıca gelişmiş bir benzerlik araması başlat yapabilirsiniz.