Cilt 12 Sayı 4 (2024): Business & Management Studies: An International Journal
Makaleler

Vardiyalı çalışmaya yönelik tutumun iş yaşam dengesine etkisinde kariyer tatmininin aracı rolü: Sivil havacılık sektörü örneği

PDF
  • Seda Mumlu Karanfil
Seda Mumlu Karanfil
Dr. Öğr. Üyesi, İstanbul Gelişim Üniversitesi, İktisadi İdari ve Sosyal Bilimler Fakültsi, Havacılık Yönetimi Bölümü, İstanbul, Türkiye

Yayınlanmış 25.12.2024

Anahtar Kelimeler

  • Attitude Towards Shift Work, Work Life Balance, Career Satisfaction, Civil Aviation Sector
  • Vardiyalı Çalışmaya Yönelik Tutum, İş Yaşam Dengesi, Kariyer Tatmini, Sivil Havacılık Sektörü

Nasıl Atıf Yapılır

Vardiyalı çalışmaya yönelik tutumun iş yaşam dengesine etkisinde kariyer tatmininin aracı rolü: Sivil havacılık sektörü örneği. (2024). Business & Management Studies: An International Journal, 12(4), 892-910. https://doi.org/10.15295/bmij.v12i4.2458

Telif Hakkı (c) 2024 Seda Mumlu Karanfil

Creative Commons License

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.

Nasıl Atıf Yapılır

Vardiyalı çalışmaya yönelik tutumun iş yaşam dengesine etkisinde kariyer tatmininin aracı rolü: Sivil havacılık sektörü örneği. (2024). Business & Management Studies: An International Journal, 12(4), 892-910. https://doi.org/10.15295/bmij.v12i4.2458

Öz

Amaç: Havacılık sektöründe gerçekleştiren bu araştırmanın amacı çalışanların vardiyalı çalışmaya yönelik tutumlarının kariyer tatminleri ve iş yaşam dengelerine etkisinin ve vardiyalı çalışmaya yönelik tutumun iş yaşam dengesine etkisinde kariyer tatmininin aracı rolünün olup olmadığının belirlenmesidir. Yöntem: Veriler nicel yöntemlerden anket tekniği ile 323 vardiyalı çalışandan elde edilmiş ve Smart PLS ile analiz edilmiştir. Sonuç: Analiz sonucunda vardiyalı çalışmaya ilişkin olumlu tutum kendine zaman ayıramama, yaşamı ihmal etme üzerinde negatif iş yaşam uyumu üzerinde pozitif ve kariyer tatmini üzerinde negatif bir etki yaratmaktadır. Vardiyalı çalışmaya ilişkin olumsuz tutum kendine zaman ayıramama, yaşamı ihmal etme, yaşamın işten ibaret olması üzerinde pozitif, iş yaşam uyumu üzerinde negatif etkiye sahiptir. Ayrıca vardiyalı çalışmaya yönelik olumlu tutumun kendine zaman ayıramama, iş yaşam uyumu üzerindeki etkisinde kariyer tatmininin kısmi aracılık rolü bulunmuştur. Vardiyalı çalışmaya ilişkin olumsuz tutumun ise kendine zaman ayıramama, iş yaşam uyumu üzerindeki etkisinde kariyer tatmininin kısmi aracılık, yaşamı ihmal etme ve yaşamın işten ibaret olması üzerinde tam aracılık rolü tespit edilmiştir. Çoklu grup analizlerinde değişkenlerin etkilerinin gündüz ve dönüşümlü vardiyalarda çalışanlar arasında anlamlı bir şekilde farklılaştığı tespit edilmiştir.

PDF

Referanslar

  1. Adams, G. A., King, L. A., & King, D. W. (1996). Relationships of job and family ınvolvement, family social support, and work–family conflict with job and life satisfaction. Journal Of Applied Psychology, 81(4), 411. https://psycnet.apa.org/fulltext/1997-41277-007.html
  2. Albayrak, A. S. (2005). Çoklu doğrusal bağlanti halinde enküçük kareler tekniğinin alternatifi yanli tahmin teknikleri ve bir uygulama. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 1(1), 105-126. https://dergipark.org.tr/en/pub/ijmeb/issue/54840/750869
  3. Apaydın, Ç. (2011). Öğretim üyelerinin işe bağımlılık düzeyi ile iş-yaşam dengesi ve iş-aile yaşam dengesi arasındaki ilişki.
  4. Aylaz, R., & Aydın, S. (2014). Acil ve diğer servislerde görev yapan sağlık çalışanlarının vardiyalı çalışmasının yaşam kalitesi üzerine etkisi. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Hemşirelik E-Dergisi, 2(3).
  5. Byrne, B. M. (1998). Structural equation modeling with LISREL, PRELIS, and SIMPLIS: Basic concepts, applications, and programming. Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Inc. https://doi.org/10.4324/9780203774762
  6. Byron, K.: 2005. "A Meta-Analytic review of work–family conflict and its antecedents". Journal of Vocational Behavior, 67(2), 169-198. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2004.08.009
  7. Cahill, K. E., Mcnamara, T. K., Pitt-Catsouphes, M., & Valcour, M. (2015). Linking shifts in the national economy with changes in job satisfaction, employee engagement and work–life balance.Journal Of Behavioral And Experimental Economics, 56, 40-54. https://doi.org/10.1016/j.socec.2015.03.002
  8. Cingöz, A., & Çolak, S. (2019). İş-aile çatışmasının kariyer tatmini üzerindeki etkisini belirlemeye yönelik kabin memurları üzerine bir araştırma: THY örneği. Erciyes Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi(53), 203-225. https://doi.org/10.18070/erciyesiibd.457016
  9. Culpepper, L. (2010). The social and economic burden of shift-work disorder. Journal Of Family Practice, 59(1), S3-S3.
  10. Yılmaz, Ç. (2016). “Havacılık sektöründe vardiyalı ve normal mesaili çalışanların bazı demografik değişkenlere göre SCL 90 açısından incelenmesi”, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
  11. Çalık, K. Y., Aktaş, S., Bulut, H. K., & Anahar, E. Ö. (2015). Vardiyalı ve nöbet sistemi şeklindeki çalışma düzeninin hemşireler üzerine etkisi. Sağlık Bilimleri Ve Meslekleri Dergisi,2(1), 33-45. https://doi.org/10.17681/hsp.31345
  12. Çolak, S., & Cingöz, A. (2018). Kabin memurlarında iş-aile çatışmasının iş tatmini ve kariyer tatminine etkileri: THY örneği (Master's thesis, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi).
  13. Demir, F., & Gerşil, G. (2008). Çalışma hayatında esneklik ve türk hukukunda esnek çalışma. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (16), 68-89. https://doi.org/10.17681/hsp.31345
  14. Demirbilek, T. (2004). Vardiyalı çalışmanın kadının aile ve sosyal yaşamına etkisi. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 4(7), 77-98.
  15. Demirdelen, D. (2013). Yöneticilerin kariyer tatminine ilişkin görüş ve algılamaları: Antalya’da 5 yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma (Master's thesis, Sakarya Universitesi (Turkey)).
  16. Denizli, A. A., & Dündar, G. (2020). Kariyer tatmininin mutluluk düzeyi üzerindeki etkisini belirlemeye yönelik bir araştırma. İş'te Davranış Dergisi, 5(1), 17-25.
  17. Ekmekçi, Ö. (2006). 4857 sayılı iş kanununda izinler ve iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin hükümler. Yeni İş Yasası Seminer Notları, Türküye Toprak, Seramik, Çimento Ve Cam Sanayi İşverenleri Sendikası Yayını, İstanbul, 177-195.
  18. Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of marketing research, 18(1), 39-50.
  19. https://doi.org/10.1177/002224378101800104
  20. Gedikli, F.G. (2008). Otomotiv sektöründe faaliyet gösteren bir işyerinde vardiya sistemi ile yapılan çalışmanın sağlık ve güvenlik üzerine etkileri (Doctoral Dissertation, Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye).
  21. Greenhaus, J. H., & Beutell, N. J. (1985). Sources of conflict between work and family roles. Academy Of Management Review,10(1), 76-88. https://doi.org/10.5465/amr.1985.4277352
  22. Greenhaus, J. H., Callanan, G. A., & Godshalk, V. M. (2010). Career management. Sage.
  23. Greenhaus, J. H., Collins, K. M., & Shaw, J. D. (2003). The relation between work–family balance and quality of life. Journal Of Vocational Behavior, 63(3), 510-531. https://doi.org/10.1016/S0001-8791(02)00042-8
  24. Greenhaus, J. H., Parasuraman, S., & Wormley, W. M. (1990). Effects of race on organizational experiences, job performance evaluations, and career outcomes. Academy of management Journal, 33(1), 64-86. https://doi.org/10.5465/256352
  25. Güzel, E., Güzel, D., Yıldırım, M., & Taşpınar, M. S. (2023). Okul yöneticilerinde iş yaşam dengesi ve sonuçları. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 6(3), 355-368. https://doi.org/10.26677/TR1010.2023.1188
  26. Hair Jr, J. F., Hult, G. T. M., Ringle, C. M., Sarstedt, M., Danks, N. P., & Ray, S. (2021). Partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM) using R: A workbook (p. 197). Springer Nature. 10.1007/978-3-030-80519-7
  27. Hair Jr, J. F., Matthews, L. M., Matthews, R. L., & Sarstedt, M. (2017). PLS-SEM or CB-SEM: updated guidelines on which method to use. International Journal of Multivariate Data Analysis, 1(2), 107-123. https://doi.org/10.1504/IJMDA.2017.087624
  28. Hair Jr, J. F., Sarstedt, M., Hopkins, L., & Kuppelwieser, V. G. (2014). Partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM): An emerging tool in business research. European business review, 26(2), 106-121. ISSN: 0955-534X
  29. Hair, J. F., Ringle, C. M., & Sarstedt, M. (2011). PLS-SEM: Indeed a silver bullet. Journal of Marketing theory and Practice, 19(2), 139-152. https://doi.org/10.2753/MTP1069-6679190202
  30. Henseler, J., Ringle, C. M., & Sarstedt, M. (2015). A new criterion for assessing discriminant validity in variance-based structural equation modeling. Journal of the academy of marketing science, 43, 115-135.
  31. İncir, G. (1998). Vardiyalı çalışma ve kronobiyolojik araştırmalar. MPM Yayını, 1, 59-72.
  32. Judge, T. A., Cable, D. M., Boudreau, J. W., & Bretz Jr, R. D. (1995). An empirical investigation of the predictors of executive career success. Personnel psychology, 48(3), 485-519. https://doi.org/10.1111/j.1744-6570.1995.tb01767.x
  33. Karakaş, S. A., Gönültaş, N., & Okanlı, A. (2017). Vardiyalı çalışan hemşirelerde uyku kalitesi. Erü Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 4(1), 17-26.
  34. Keskin, N. F., & Yıldız, E. (2023). Kariyer planlama ve kariyer memnuniyeti ilişkisi: sivil havacılık sektörü yer hizmetleri çalışanları üzerine bir araştırma. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 13(2), 1999-2026. https://doi.org/10.48146/odusobiad.1174485
  35. Korkusuz, R. (2005). Vardiyalı (postalar halinde) çalışma ve türk iş hukuku’ndaki düzenlemesi. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9(1-2), 1-18.
  36. Koruca, H. İ., & Boşgelmez, G. (2018). İş yaşam dengesi ve esnek çalışma sisteminin çalışan memnuniyetine etkisinin değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(4), 32-36.
  37. Martins, L. L., Eddleston, K. A., & Veiga, J. F. (2002). Moderators of the relationship between work-family conflict and career satisfaction. Academy of management journal, 45(2), 399-409. https://doi.org/10.5465/3069354
  38. Öztop, S., & Değirmencioğlu, M. (2019). Vardiyalı çalışma sisteminin çalışanların işten ayrılma niyetine etkisi üzerinde iş yaşam dengesinin aracılık rolü. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(29), 623-642. https://doi.org/10.20875/makusobed.597394
  39. Payton-Miyazaki, M.,& Brayfield, A. H., 1976. "Measuring work quality for social reporting".John Wiley and Sons, New York.
  40. Pıçakçıefe, M. (2010). Çalışma yaşamı ve anksiyete. Taf Prev Med Bull, 9(4), 367-374.
  41. Selvi, Y., Özdemir, P. G., Özdemir, O., Aydın, A., & Beşiroğlu, L. (2010). Sağlık çalışanlarında vardiyalı çalışma sisteminin sebep olduğu genel ruhsal belirtiler ve yaşam kalitesi üzerine etkisi. Düşünen Adam Psikiyatri Ve Nörolojik Bilimler Dergisi,23(4), 238-43. DOI:10.5350/DAJPN2010230403
  42. Soylu, A. (2002). Yalın örgütlerde kariyer yönetimi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  43. Tenbrunsel, A. E., Wade-Benzoni, K. A., Messick, D. M., & Bazerman, M. H. (2000). Understanding the influence of environmental standards on judgments and choices. Academy of Management Journal, 43(5), 854-866. https://doi.org/10.2307/1556414
  44. Topal, M., Eyduran, E., Yağanoğlu, A. M., Sönmez, A., & Keskin, S. (2010). Çoklu doğrusal bağlantı durumunda ridge ve temel bileşenler regresyon analiz yöntemlerinin kullanımı. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 41(1), 53-57.
  45. Tulasi, C. L., & Rao, A. R. (2012). Review on theory of constraints. International Journal of Advances in Engineering & Technology, 3(1), 334. DOI:10.1016/j.sbspro.2014.09.104
  46. Uğurlu, T. T. (2014). Kadın tekstil işçilerinde vardiyalı çalışmanın uyku ve ruhsal durum üzerine etkileri (Doctoral dissertation, Pamukkale Üniversitesi).
  47. Ülker, F. E. (2018). Aile dostu politikaların işgörenlerin kariyer tatminleri ve yaşam doyumlarına olan etkisi. Doktora tezi, Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Tarım Ekonomisi Fen Bilimleri Enstitüsü.

Benzer Makaleler

Bu makale için ayrıca gelişmiş bir benzerlik araması başlat yapabilirsiniz.