Cilt 12 Sayı 1 (2024): Business & Management Studies: An International Journal
Makaleler

Bilgi paylaşımının erdemli raporlama (whistleblowing) üzerindeki etkisinde birey-örgüt uyumunun aracılık rolü

PDF
  • Mustafa Altıntaş,
  • Ayşegül Turan
Mustafa Altıntaş
Öğr. Gör. Dr., Yozgat Bozok Üniversitesi, Yozgat, Türkiye
Ayşegül Turan
Dr. Öğr. Üyesi, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir, Türkiye

Yayınlanmış 25.03.2024

Anahtar Kelimeler

  • Bilgi Paylaşımı, Birey-Örgüt Uyumu, Erdemli Raporlama (Whistleblowing)
  • Information Sharing, Individual-Organizational Alignment, Whistleblowing

Nasıl Atıf Yapılır

Bilgi paylaşımının erdemli raporlama (whistleblowing) üzerindeki etkisinde birey-örgüt uyumunun aracılık rolü. (2024). Business & Management Studies: An International Journal, 12(1), 41-59. https://doi.org/10.15295/bmij.v12i1.2336

Telif Hakkı (c) 2024 Mustafa Altıntaş- Ayşegül Turan

Creative Commons License

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.

Nasıl Atıf Yapılır

Bilgi paylaşımının erdemli raporlama (whistleblowing) üzerindeki etkisinde birey-örgüt uyumunun aracılık rolü. (2024). Business & Management Studies: An International Journal, 12(1), 41-59. https://doi.org/10.15295/bmij.v12i1.2336

Öz

Bu araştırmanın amacı örgütlerde bilgi paylaşımının erdemli raporlama (whistleblowing) üzerindeki etkisinde birey- örgüt uyumunun aracılık rolünün belirlenmesidir. Çalışma erdemli raporlamaya karşı farkındalık oluşturmak açısından önemlidir. Nicel araştırma deseninin benimsendiği çalışmada örneklemi, Kırşehir’de faaliyet gösteren küçük, orta ve büyük ölçekteki işletmelerde çalışanlar oluşturmaktadır. Kolayda örnekleme yöntemiyle ulaşılan 448 kişiyle, çevrimiçi anket yoluyla veriler toplanmıştır. Toplanan verilerin analiz edilmesinde kısmi en küçük kareler yol analizi (PLS-SEM) tercih edilmiş olup Smart-PLS istatistik programı kullanılarak analiz gerçekleştirilmiştir. Araştırma verilerinden elde edilen bulgulara göre bilgi paylaşımı tutumunun erdemli raporlama üzerindeki etkisinde birey-örgüt uyumunun aracılık rolü bulunamamıştır. Bunun yanı sıra bilgi paylaşımının birey-örgüt uyumu üzerinde pozitif yönlü ve anlamlı etkisi ile birey-örgüt uyumunun erdemli raporlama üzerinde pozitif yönlü ve anlamlı etkisi bulunmaktadır. Elde edilen sonuçlar örgütlerde uygulanan bilgi paylaşımı tutumunun ve birey- örgüt uyumunun etik dışı sonuçları açığa çıkarmada etkisi olduğunu göstermektedir. Çalışanların olumlu bilgi paylaşımı tutumları onların birey- örgüt uyumlarını iyileştirmekte, birey- örgüt uyumu iyileştikçe erdemli raporlama davranışına olan meyilleri artmaktadır. Çalışanların olumlu bilgi paylaşımı tutumları erdemli raporlama davranışına teşvik ederken, bireyin çalıştığı örgütle olan uyumu bu teşviki artırmamaktadır. Bu durumun tersine çalışanların olumsuz bilgi paylaşımı tutumları, erdemli raporlama davranışından kaçınmayı teşvik ederken, bireyin çalıştığı örgütle olan uyumsuzluğu bu teşviki artırmamaktadır. Çalışandaki, erdemli raporlama davranışının kültürel olarak olumsuz algı yaratmasına yönelik kaygıların, bireyin örgütle uyum veya uyumsuzluğundan bağımsız geliştiğini ve bu nedenle aracılık rolünün bulunmadığını ifade etmek mümkündür.

PDF

Referanslar

  1. Akyol, B., & R.C. Akçay (2015). Türkı̇ye'deki örgütsel davranış çalışmalarının analı̇zi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 11(1), 149-170.
  2. Alavi, M. & Leidner, D. E. (2001) Knowledge management and knowledge management systems: conceptual foundations and research issues. MIS Quarterly, 25, 107-136.
  3. Alford, C. F. (2007). Whistle-Blower narratives: The experience of choiceless choice. Social Research, 74, 223-248.
  4. Alpaslan Danışman, S. (2006). Sosyal bir sorumluluk olarak ihbarcılık. İş Ahlâkı Dergisi, 227-238.
  5. Altıntaş, M. (2019). Örgütsel sağlık ve erdemli raporlama (whistleblowing) arasındaki ilişkinin araştırılması: Eğitim ve sağlık kuruluşları örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir.
  6. Aydıntan, B., Göksel, A., & Bingöl, D. (2010). Örtülü bilgi paylaşım niyeti üzerinde sosyal sermaye ve denetim merkezi odaklılığının rolü: Hekimlikte bir alan araştırması. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(11), 1-26.
  7. Byrne, B. M. (2016). Structural equation modelling with AMOS: Basic concepts, applications, and programming. (Third edition). Routledge.
  8. Cable, D.M., & De Rue, D. S. (2002). The convergent and discriminant validity of subjective fit perceptions. Journal of Applied Psychology, 87(5) 875-884.
  9. Candan, H., & Kaya, T.P. (2015). İhbarcılık (whistleblowing) ve algılanan örgütsel destek arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik bir kamu kurumunda araştırma. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 305-330.
  10. Cankurtaran, Y. (2023). Üniversitelerde örgütsel davranış. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 15 (2), 114-131,
  11. Celep, C., & Konaklı, T. (2012). Bilgi uçurma: Eğitim örgütlerinde etik ve kural dışı uygulamalara yönelik bir tepki. E-uluslararası eğitim araştırmaları dergisi, 3(4), 65-88.
  12. Chang, H.H., & Chuang, S. S. (2011). Social capital and individual motivations on knowledge sharing: participant, Involvement as a moderator. Information and Management, 48(1), 9-18.
  13. Chatman, J. A. (1989). Improving interactional organizational research: A model of person-organization fit. Academy of Management Review, 114(3), 333-349.
  14. Chiu, R. K. (2003). Ethical judgment and whistleblowing intention: Examining the moderating role of locus of control. Journal of Business Ethics, 43, 65–74.
  15. Cohen, J. (1998). Statistical power analysis for the behavioural sciences. Lawrence Erlbaum Associates, Hillsdale. (2nd edition).
  16. Connelly, C. E., & Zweig, D. (2015). How perpetrators and targets construe knowledge hiding in organizations. European Journal of Work and Organizational Psychology, 24(3), 479-489.
  17. Connelly, C. E., Zweig, D., Webster, J., & Trougakos, J. P. (2012). Knowledge hiding in organizations. Journal of Organizational Behavior, 33, 64-88.
  18. Coşkun, R., Altunışık, R., & Yıldırım, E. (2019). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
  19. Çelebi, S. (2022). Güçlendirici liderlik, bilgi paylaşımı, proaktif iş davranışı ilişkisinde katılımcı iş uygulamalarının düzenleyici rolü: Savunma sanayii işletmeleri’nde bir uygulama. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  20. Fettahlıoğlu, Ö. O., & Demir, S. (2014). Konuşma hürriyetinin yanında sessiz kalma seçeneği: Üniversite akademik personelinin örgütsel sessizlik ve whistleblowing (ifşa etme) hakkındaki görüşleri. Akademik Bakış Dergisi, 45, 27-56.
  21. Göksel, A., Aydıntan, B., & Bingöl, D. (2010). Örgütlerde bilgi paylaşım davranışı: Sosyal sermaye boyutundan bir bakış. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(4), 87 - 109.
  22. Hair, J. F., Matthews, L. M., Matthews, R. L., & Sarstedt, M. (2017). PLS-SEM or CB-SEM: Updated guidelines on which method to use. International Journal of Multivariate Data Analysis, 1(2), 107–123.
  23. Harris, C. E., Pritchard, M. S., & Rabins, M. J. (2005). Engineering ethics: Concepts and cases, 3rd Edition (Wadsworth, Belmont, CA).
  24. Hersh, M.A. (2002). Whistle-blowers heroes or traitors: Individual and collective responsibility for ethical behaviour. Annual Reviews in Control, 26, 243-262.
  25. Ipe, M. (2003). Knowledge sharing in organizations: a conceptual framework. Human Resource Development Review, 2(4), 337-359.
  26. Jubb, P.B. (1999) Whistle-blowing: A restrictive definition and interpretation. Journal of Business Ethics, 21, 77-94.
  27. Keenan, J. P. (1995). Whistleblowing and the first-level manager: Determinants of feeling obliged to blow the whistle. Journal of Social Behavior and Personality, 10(3), 571-584.
  28. Kristof-Brown, A. L. (2000). Perceived applicant fit: Distinguishing between recruiters’ perceptions of person–job and person–organization fit. Personnel Psychology, 53, 643–671.
  29. Lindblo, L. (2007). Dissolving the moral dilemma of whistleblowing. Journal of Business Ethics, 76, 413-426.
  30. Mesmer-Magnus, J., & Viswesvaran, C. (2005). Whistleblowing in organizations: An examination of correlates of whistleblowing intentions, actions, and retaliation. Journal of Business Ethics, 62, 277-297.
  31. Meydan, C.H. & Şeşen H. (2015). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları. Detay Yayıncılık. (2. Baskı). Ankara.
  32. Miceli, M.P., & Near, J.P. (1988). Individual and situational correlates of whistleblowing. Personnel Psychology, 41(2), 267-282.
  33. Miethe, T. D. (1999). Whistleblowing at work: Tough choices in exposing fraud, waste, and abuse on the job. Westview Press.
  34. MSPB (1993). Whistleblowing and the Federal Employee, Washington DC, Office of Merit Systems Reviews and Studies.
  35. Near, J. P., & Miceli, M. P. (1985). Organizational dissidence: the case of whistleblowing. Journal of Business Ethics, 4(1), 1-16.
  36. Netemeyer, R. G., Boles, J. S., MacKee, D. O., & MacMurrian, R. (1997). An investigation into the antecedents of organizational citizenship behaviours in a personal selling context. Journal of Marketing, 61, 85-98.
  37. Nonaka, I., Krogh, G.V., & Ichıjo, K. (2002). Bilginin üretimi (Çev. G. Günay). İstanbul: Dışbank Kitapları.
  38. Özkalp, E., & Kırel, A. Ç. (2011). Örgütsel davranış. Ekin Basım Yayım Dağıtım, Bursa.
  39. Öztürk, A. (2005). İşletmelerde bilgi yönetimi ve bilgi paylaşımı, Eskişehir Türk telekomda örnek bir uygulama. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
  40. Park, H., Blenkinsopp, J., Oktem, M.K., & Omurgonulsen, U. (2008). Cultural orientation and attitudes toward different forms of whistleblowing: A comparison of South Korea, Turkey, and the U.K. Journal of Business Ethics, 82(4), 929-939.
  41. Peng, H. (2013). Why and when do people hide knowledge? Journal of Knowledge Management, 17(3), 398-415.
  42. Sarstedt, M., Ringle, C. M., Henseler, J., & Hair, J. F. (2014). On the Emancipation of PLS-SEM: A Commentary on Rigdon (2012). Long Range Planning, 47(3), 154-160.
  43. Sekiguchi, T. (2004). Person-organization fit and person-job fit in employee selection: A Review of the literature. Osaka Keidai Ronshu, 54(6), 179-196.
  44. Sias, P. M., Gallagher, E. B., Kopaneva, I., & Pedersen, H. (2012). Maintaining workplace friendships: Perceived politeness and predictors of maintenance tactic choice. Communication Research, 39(2), 239-268.
  45. Tavakoli, A. A., Keenan, J. P., & Crnjak-Karanovic, B. (2003). Culture and whistleblowing: an empirical study of Croatian and United States managers utilizing Hofstede’s cultural dimensions. Journal of Business Ethics, 43(1/2), 49–64.
  46. Toker Gökçe, A., & Oğuz, E. (2015). Öğretmen adaylarının farklı bilgi uçurma (whistle-blowing) tercihlerinde belirleyici olan kültürel değerler. Sakarya University Journal of Education, 5(1), 55-69.
  47. Topçuoğlu, E. (2022). Bilgi uçurma (whistleblowing). E. Kaygın, O. Kavak ve E. Topçuoğlu (Ed.) Örgütsel Davranışta Ölçek Araştırmaları içinde (ss. 247-259). Eğitim Yayınevi, Konya.
  48. Turunç, D. Çelik, D. (2012). İş tatmini -kişi örgüt uyumu ve amire güven- kişi-örgüt uyumu ilişkisinde dağıtım adaletinin düzenleyici rolü. “İŞ GÜÇ” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 14(2), 57-78.
  49. Türkiye İş Kurumu (2023). Erişim Adresi: https://media.iskur.gov.tr/66687/kirsehir.pdf Erişim Tarihi 10.06.2023
  50. Ulutaş, M. (2011). Harmonik yönetim. 1,baskı. Nüve Kültür Merkezi Yayınevi, Konya.
  51. Üsdiken, B., & Erden, Z. (2002). 1990’lı yıllarda Türkiye’de yönetim alanı: Disiplinin yapısı ve yaklaşımlar. Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 91-113.
  52. Wang, Z., & Wang, N. (2012). Knowledge sharing, innovation and firm performance. Expert Systems with Applications, 39(10), 8899-8908.
  53. Winfield, M. (1994). In: Whistleblowing, Subversion or Corporate Citizenship, G. Vinten (ed.), 21-32.
  54. Yeşil, S., & Özbağış, A. (2022). Örgütsel güven, bilgi paylaşımı ve örgütsel yenilikçilik üzerine bir alan çalışması. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(49), 72-97.
  55. Yıldız, E. (2021). SmartPLS ile yapısal eşitlik modellemesi reflektif ve formatif yapılar. Seçkin Yayınları. (2. Baskı). Ankara.
  56. Yücel, İ., & Çetinkaya, B. (2016). Birey-Örgüt uyumu ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkide cinsiyetin rolü: Kayseri örneği. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(3), 17-30.

Benzer Makaleler

Bu makale için ayrıca gelişmiş bir benzerlik araması başlat yapabilirsiniz.