Cilt 10 Sayı 3 (2022): Business & Management Studies: An International Journal
Makaleler

Davranışsal iktisat perspektifinden güven ve karşılıklılık oyunu: Aksaray Üniversitesi İktisat Bölümü örneği

PDF
  • Bedrettin BOZOĞLAN,
  • Vildan GÜLPINAR DEMİRCİ
Bedrettin BOZOĞLAN
Bilim Uzmanı, Türkiye
Vildan GÜLPINAR DEMİRCİ
Dr. Öğr. Üyesi, Aksaray Üniversitesi, İ.İ.B.F., İktisat Bölümü, Aksaray, Türkiye

Yayınlanmış 25.09.2022

Anahtar Kelimeler

  • Davranışsal İktisat, Güven ve Karşılıklılık, En Küçük Kareler Yöntemi, Depresyon, Anksiyete
  • Behavioural Economics, Trust and Reciprocity, Least Squares Method, Depression, Anxiety

Nasıl Atıf Yapılır

Davranışsal iktisat perspektifinden güven ve karşılıklılık oyunu: Aksaray Üniversitesi İktisat Bölümü örneği. (2022). Business & Management Studies: An International Journal, 10(3), 866-884. https://doi.org/10.15295/bmij.v10i3.2079

Telif Hakkı (c) 2022 Bedrettin BOZOĞLAN- Vildan GÜLPINAR DEMİRCİ

Creative Commons License

Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License ile lisanslanmıştır.

Nasıl Atıf Yapılır

Davranışsal iktisat perspektifinden güven ve karşılıklılık oyunu: Aksaray Üniversitesi İktisat Bölümü örneği. (2022). Business & Management Studies: An International Journal, 10(3), 866-884. https://doi.org/10.15295/bmij.v10i3.2079

Öz

Güven ve karşılıklılık, bir yatırım oyunu ile davranışsal iktisat literatüründe sıklıkla ele alınan kavramlar haline gelmiştir.  Güven oyunu, ekonomik çıkarların ön planda tutulmasının beklendiği bir ortamda, kişilerarası etkileşimlerde bireysel güvenme ve karşılıklılık davranışlarını araştırmak için kullanılır. Güven, yol gösteren davranışsal bir içgüdü olarak ele alınırken karşılıklılık, dostça eylemlere yanıt olarak, insanların genellikle kişisel çıkar modelinin öngördüğünden çok daha iyi ve iş birliği içinde olmaları anlamına gelir. Bu araştırmada, güven oyunu deneyi, Aksaray Üniversitesi İktisat bölümünden 60 öğrencinin katılımıyla tekrarlanmış ve sonuçlar En Küçük Kareler (EKK) yöntemiyle değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda kişisel çıkar öngörüsünden ziyade, güven ve karşılıklılık prensibinin geçerli olduğu görülmüştür. Sonuçlar literatürün büyük bölümünde elde edilen sonuçlarla paralellik göstermektedir. Araştırma kapsamında bireylerin psikolojik durumlarının güven tutumlarını etkilediği yönündeki literatür dikkate alınarak, katılımcıların depresyon ve anksiyete düzeyleri de incelenmiştir. Sonuçta güven düzeyini temsil etmek üzere gönderilen tutar ile anksiyete arasında %14,8, depresyon arasında ise %18,8’lik negatif bir ilişki tespit edilmiştir. Araştırmanın, bireylerin ekonomik davranışlarında psikolojik durumlarının da dikkate alınması açısından literatüre katkı sağlaması beklenmektedir.

PDF

Referanslar

  1. Aksoy, T. ve Şahin, İ. (2015), “Belirsizlik Altında Karar Alma: Geleneksel Ve Modern Yaklaşımlar”, Journal of Economic Policy Researches, 2(2), Vol. 1-28. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/iuipad/issue/1335/15756, (Erişim Tarihi: 12.01.2022).
  2. Allen, D. ve Wilson, T. D. (2003), ”Information Overload: Context And Causes”, The New Review of Information Behaviour Research, Vol. 4(1), 31-44. doi:10.1080/14716310310001631426, (Erişim Tarihi: 16.01.2022).
  3. Altıok, M. (2009), ”Keynes Ve Keynesçi Kuramda Kriz ve İktisat Politikası Tartışmaları”, Toplum ve Demokrasi Dergisi, 3(6), 75-102, Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/210920, (Erişim Tarihi: 18.11.2021).
  4. Anderl, C., Steil, R., Hahn, T., Hitzeroth, P., Reif, A. ve Windmann, S. (2018), “Reduced Reciprocal Giving in Social Anxiety–Evidence from the Trust Game”, Journal of Behaviour Therapy and Experimental Psychiatry, 59, 12-18, (Erişim Tarihi: 22.02.2022).
  5. Asch, S. E. (1955), “Opinions and Social Pressure”, Scientific American, 193(5), 31-35, doi.org/10.1038/scientificamerican1155-31, (Erişim Tarihi: 17.11.2021).
  6. Barberis, N., Shleifer, A. ve Vishny, R. (1998), “A Model of Investor Sentiment”, Journal of Financial Economics, 49(3), 307-343, doi.org/10.1016/S0304-405X(98)00027-0, (Erişim Tarihi: 17.02.2022).
  7. Bašić, Z., ve Verrina, E. (2021). Personal norms—and not only social norms—shape economic behaviour. MPI Collective Goods Discussion Paper, (2020/25). Erişim adresi: https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3720539 (Erişim Tarihi: 30.06.2022).
  8. Beck, A. T., Epstein, N., Brown, G., ve Steer, R. A. (1988), ”An inventory for measuring clinical anxiety: Psychometric properties”, Journal of Consulting and Clinical Psychology, 56(6), 893-897. https://doi.org/10.1037/0022-006X.56.6.893.
  9. Benselin, J. C. ve Ragsdell, G. (2015), “Information Overload: The Differences That Age Makes”, Journal of Librarianship and Information Science, 48(3), 284-297. doi: 10.1177/0961000614566341.
  10. Berg, J., Dickhaut, J. ve McCabe, K. (1995), “Trust, Reciprocity, And Social History”, Games and Economic Behaviour, 10(1), 122-142, Erişim adresi: https://www.sciencedirect.com/science /article/abs/pii/S0899825685710275, (Erişim Tarihi: 01.01.2022).
  11. Boyce, C., Czajkowski, M. ve Hanley, N. (2019). “Personality and Economic Choices”, Journal of Environmental Economics and Management, 94, 82-100. doi:10.1016/j.jeem.2018.12.004.
  12. Bozoğlan, B. ve Gülpınar Demirci V. (2020), ”İktisadi Karar Verme Sürecinde Statüko Yanlılığı Kişilik Özelliklerinden Bağımsız Mıdır?, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2), 534-549, doi: 10.17218/hititsosbil.795897
  13. Brzezicka, J. ve Wisniewski, R. (2014). Homo Oeconomicus And Behavioural Economics. Contemporary Economics, 8(4), 353-364, Erişim adresi: https://ssrn.com/abstract =2548414 (Erişim Tarihi: 15.02.2022).
  14. Camerer, C. ve Lovallo, D. (1999), “Overconfidence And Excess Entry: An Experimental Approach”, American Economic Review, 89(1), 306-318, doi:10.1257/aer.89.1.306.
  15. Camerer, C. ve Thaler, R. (1995), “Anomalies: Ultimatums, Dictators and Manners”, Journal of Economic Perspectives, 9(2), 209-219, doi: 10.1257/jep.9.2.209.
  16. Cao, W., Li, L., Zhou, X. ve Zhou, C. (2015), “Social Capital and Depression: Evidence From Urban Elderly in China”, Aging & Mental Health, 19(5), 418-429.
  17. Cheng, P. Y. K. (2007), “The Trader Interaction Effect on the Impact of Overconfidence on Trading Performance: An Empirical Study”, The Journal of Behavioural Finance, 8(2), 59-69, doi.org/10.1080/15427560701377232.
  18. Chiang, T. C. ve Zheng, D. (2010), “An Empirical Analysis of Herd Behaviour in Global Stock Markets”, Journal of Banking & Finance, 34(3), 1911-1921, doi.org/10.1016/j.jbankfin.2009.12.014.
  19. Cox, J. C. (2004), “How To Identify Trust and Reciprocity”, Games and Economic Behaviour, 46(2), 260–281, doi:10.1016/s0899-8256(03)00119-2.
  20. Dean, M. (2008), “Status Quo Bias in Large and Small Choice Sets”, Job Market Paper, 2, 120-136. Erişim Adresi: http://www.columbia.edu/~md3405/Working_Paper_4.pdf, (Erişim Tarihi: 08.01.2022).
  21. Donnelly, G., Iyer, R. ve Howell, R. T. (2012), “The Big Five personality traits, material values, and financial well-being of self-described money managers”, Journal of Economics Psychology, 33(6), 1129-1142, doi:10.1016/j.joep.2012.08.001.
  22. Eşitti, Ş. (2015) “Bilgi Çağında Problemli İnternet Kullanımı ve Enformasyon Obezitesi: Problemli İnternet Kullanımı Ölçeğinin Üniversite Öğrencilerine Uygulanması”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 2015/II 49, 75-97, doi:10.17064/iüifhd.90504.
  23. Fahmi, M., Panjaitan, N. A., Habibie, I., Siregar, A. Y., Amarullah, G., ve Sunjaya, D. K. (2019), “Does Your Neighborhood Protect You From Being Depressed? A Study On Social Trust And Depression İn Indonesia”, BMC Public Health, 19(1), 1-8, doi:10.1186/s12889-019-7657-5.
  24. Fehr, E. ve Gächter, S. (2000), “Fairness and Retaliation: The Economics of Reciprocity”, Journal of economic perspectives, 14(3), 159-181. doi:10.2139/ssrn.229149.
  25. Fehr, E. ve Tougareva, E. (1995), “Do High Stakes Remove Reciprocal Fairness-Evidence From Russia”, Discussion Paper, University of Zurich. (Erişim Tarihi: 08.01.2022).
  26. Fehr, E., Gächter, S. ve Kirchsteiger, G. (1996), “Reciprocal Fairness and Noncompensating Wage Differentials”, Journal of Institutional and Theoretical Economics (JITE), 152(4), 608–640. (Erişim Tarihi: 09.03.2022).
  27. Fuller, R. J. (2000), “Behavioural Finance and the Sources of Alpha”, Working Paper, Erişim adresi:http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download;jsessionid=DDB86FAAC31C171103782B4D3B9A896D?doi=10.1.1.508.851&rep=rep1&type=pdf, (Erişim Tarihi: 08.01.2022).
  28. Gambetti, E., Giusberti, F. 2019. ''Personality, Decision-Making Styles and Investments'', Journal of Behavioral and Experimental Economics, 80, 14–24, doi: 10.1016/j.socec.2019.03.002
  29. Gazel, S. (2013), “Finansal Piyasalarda Psikolojik Eşik: İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda Bir Uygulama (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Kayseri.
  30. Grebitus, C., Lusk, J. L., ve Nayga. Jr. R. M. (2013), “Explaining Differences İn Reail And Hypothetical Experimental Auctions And Choice Experiments With Personality”, Journal of Economic Psychology, 36, 11-26, https://doi.org/10.1016/j.joep.2013.02.004.
  31. Gürer, A. ve Bozacı, İ. (2018), “Çalışanların Hava Durumu Duyarlılığının Bireysel Performansları Üzerine Etkisi: İlaç Satış Mümessilleri Üzerine Bir Alan Araştırması”, Yerelden Globale Stratejik Araştırmalar (Edited By: Silvius Stanciu, Ali Rıza Gökbunar, Turan Gündüz), 18-31, Erişim adresi: http://ijopec.co.uk/wp-content/uploads/2018/09/Yerelden-Globale-Stratejik-Ara%C5%9Ft%C4%B1rmalar-III-18.09.2018-Revize.pdf, (Erişim Tarihi: 18.04.2022).
  32. Güven, B. (2021), “Zihinsel Muhasebe: Kuramsal Bakış”, Econharran 5(7), 249-272, Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/econharran/issue/60019/827560. (Erişim Tarihi: 09.01.2022).
  33. Hayta, A. (2014), “Bireysel Yatırımcıların Finansal Risk Algısına Etki Eden Psikolojik Önyargılar”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 183(183), 329-352, Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/tsadergisi/issue/21495/230456, (Erişim Tarihi: 18.04.2022).
  34. Hisli, N. (1988). “Beck Depresyon Envanterinin Geçerliliği Üzerine bir Çalışma (A study on the validity of Beck Depression Inventory.) ”. Psikoloji Dergisi., 6, 118-122.
  35. Hoffrage, U. ve Reimer, T. (2004), “Models of Bounded Rationality: The Approach of Fast and Frugal Heuristics”, Management Revue, The International Review of Management Studies, 15(4), 437-459. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/41783487, (Erişim Tarihi: 18.02.2022).
  36. Isoni, A. ve Sugden, R. (2018), “Reciprocity and the Paradox of Trust in Psychological Game Theory”, Journal of Economic Behaviour & Organization, 167, 219-227, doi:10.1016/j.jebo.2018.04.015.
  37. Jacoby, J., Speller, D. ve Berning, C. (1974), “Brand Choice Behaviour as a Function of Information Load: Replication and Extension”, Journal of Consumer Research, 1(1), 33-42. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/2488952, (Erişim Tarihi: 08.01.2022).
  38. Johnson, N. D., ve Mislin, A. A. (2011). “Trust Games: A Meta-Analysis”. Journal of Economic Psychology, 32(5), 865-889, doi: 10.1016/j.joep.2011.05.007.
  39. Kahneman, D. (2003), “Maps of Bounded Rationality: Psychology For Behavioural Economics”, The American Economic Review, 93(5), 1449-1475. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/3132137. (Erişim Tarihi: 18.03.2022).
  40. Kahneman, D. ve Tversky, A. (1974), “Judgment Under Uncertainty: Heuristics and Biases”, Science, 185(4157), 1124-1131, doi:10.1126/science.185.4157.1124.
  41. Kahneman, D. ve Tversky, A. (1979), “Prospect Theory: An Analysis of Decision Under Risk”, Econometrica, 47(2), 263-291, doi:10.2307/1914185.
  42. Kahneman, D., Knetsch, J. ve Thaler, R. H. (1991), “Anomalies: The Endowment Effect, Loss Aversion, And Status Quo Bias, Journal of Economic Perspectives, 5(1), 193-206. Erişim adresi: https://www.aeaweb.org/articles?id=10.1257/jep.5.1.193.
  43. Kim, S. S., Chung, Y., Perry, M. J., Kawachi, I., ve Subramanian, S. V. (2012), “Association between interpersonal trust, reciprocity, and depression in South Korea: a prospective analysis”, PloS one, 7(1), doi: 10.1371/journal.pone.0030602.
  44. Knetsch, J. L. (1989), “The Endowment Effect and Evidence of Nonreversible Indifference Curves”, The American Economic Review, 79(5), 1277-1284, Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/1831454.
  45. Kocher, M. G. ve Sutter, M. (2005), “The Decision Maker Matters: Individual Versus Group Behaviour in Experimental Beauty-Contest Games”, The Economic Journal, 115(500), 200-223, doi:10.1111/j.1468-0297.2004.00966.x.
  46. McCabe, K., Stephen, R. ve Vernon, S. (1996), “Game Theory and Reciprocity in Some Extensive Form Experimental Games”, Proceedings National Academy of Science, 93(123), 13421-13428, doi.org/10.1073/pnas.93.23.13421.
  47. Müller, J. ve Schwieren, C. (2020), “Big Five Personality Factors in The Trust Game”. Journal of Business Economics, 90(5), 37–55, doi:10.1007/s11573-019-00928-3.
  48. Obamuyi, T., (2013), “Factors Influencing Investment Decisions in Capital Market: A Study of Individual Investors in Nigeria”, Organizations and Markets in Emerging Economies, 4(1), 141-161, doi:10.15388/omee.2013.4.1.14263.
  49. Ortmann, A., Fitzgerald, J. ve Boeing, C. (2000), “Trust, Reciprocity, And Social History: A Re-Examination”, Experimental Economics, 3(1), 81-100, doi:10.1007/BF01669208.
  50. Otluoğlu, E. (2009), “Davranışsal Finans Çerçevesinde Aşırı Güven Hipotezinin Test Edilmesi: İMKB’de Bir Uygulama”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Finans Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
  51. Öncü, M. A. ve Özevin, O. (2017), “Kadınların Yatırım Alışkanlıklarının Davranışsal Finans Açısından Değerlendirilmesi”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(61), 583-601, doi.org/10.17755/esosder.304696.
  52. Paule-Vianez, J., Gomez-Martinez, R., Prado-Román, C. (2020). "A Bibliometric Analysis Of Behavioural Finance With Mapping Analysis Tools", European Research on Management and Business Economics, 1–7, doi: 10.1016/j.iedeen.2020.01.001
  53. Pech, W., ve Milan, M. (2009). “Behavioral Economics and The Economics Of Keynes”. The Journal of Socio-Economics, 38(6), 891-902.
  54. Rietz, T. A., Schniter, E., Sheremeta, R. M. ve Shields, T. W. (2017), “Trust, Reciprocity, And Rules”, Economic Inquiry, 56(3), 1526–1542, doi:10.1111/ecin.12512.
  55. Samuelson, W. ve Zeckhauser, R. (1988), “Status Quo Bias in Decision Making”, Journal of Risk and Uncertainty, 1(1), 7-59, doi: 10.1007/BF00055564.
  56. Saunders, E. M. (1993), “Stock Prices and Wall Street Weather”, The American Economic Review, 83(5), 1337-1345, Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/2117565
  57. Shaver, K. G. ve Scott, L. R. (1991), “Person, Process and Choice: The Psychology of New Venture Creation”, Entrepreneurship Theory and Practice, 16(2), 23-42, doi:10.1177/104225879201600204.
  58. Smith, V. L. (2005), “Behavioral Economics Research and The Foundations of Economics”. Journal of Socio-Economics, 34(2), 135-150, 10.1016/j.socec.2004.09.003.
  59. Sümer, E. ve Aybar, Ş. (2016), “Etkin Piyasalar Hipotezinin, Finansal Piyasaları Açıklamadaki Yetersizliği ve Davranışsal Finans”, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 75-84, Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/erzisosbil/issue /26738/281582.
  60. Svenson, O. (1981), “Are We All Less Risky and More Skillful Than Our Fellow Drivers?”, Acta Psychologica, 47(2), 143-148, doi:10.1016/0001-6918(81)90005-6.
  61. Şişman, M. (2006), “Parasal Kriz Teorileri ve Gelişmekte Olan Ülkeler”, Marmara Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, 21(1), 15-34, Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/muiibd/issue/489/4241.
  62. Tekin, B. (2016), “Beklenen Fayda vee Beklenti Teorileri Bağlamında Geleneksel Finans-Davranışsal Finans Ayrımı”, Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies, 2(4), 75-107, Erişim Adresi: https://jafas.org/articles/2016-2-4/5_Davranissal_Finans_FULL_TEXT.pdf.
  63. Tekin, B. (2018), “Bilişsel Önyargı ve Hevristik Bağlamında Finansın İnsani Boyutu Olarak “Davranışsal Finans”: Bir Literatür İncelemesi ve Derleme Çalışması”, International Journal of Human Studies, 1(2), 131-156, Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/uicd/ issue/41464/462794.
  64. Temel, E. ve Möllers, T. (2016), “Sermaye Piyasasında Bilgi Taşkınlığı (Kısa Finansal Raporların Hayata Geçirilmesine Dair Ampirik, psikolojik ve karşılaştırmalı hukuk temeline dayalı bir öneri)”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 32(4), 23-66, Erişim adresi: https://jurix.com.tr/article/ 7502.
  65. Thaler, R. (1985), “Mental Accounting and Consumer Choice”, Marketing Science, 4(3), 199-214, doi:10.1287/mksc.4.3.199.
  66. Thaler, R. H. (1980), “Toward A Positive Theory of Consumer Choice”, Journal of Economic Behaviour and Organization, 1(1), 39-60, doi.org/10.1016/0167-2681(80)90051-7.
  67. Thaler, R. H. (1999), “Mental Accounting Matters”, Journal Of Economic Behaviour And Organization, 12(3), 183-206, doi.org/10.1002/(SICI)1099-0771(199909)12:3<183::AID-BDM318>3.0.C O;2-F.
  68. Thaler, R. H. ve Sunstein, C. R (2015), “Dürtme (Özgün Adı: The Nudge)”, Enver Günsel (Çev.), İstanbul: Pegasus Yayınları.
  69. Thielmann, I. ve Hilbig, B. E. (2015), ”The Traits One Can Trust: Dissecting Reciprocity and Kindness As Determinants of Trustworthy Behaviour”, Personality and Social Psychology Bulletin, 41(11), 1523-1536, doi:10.1177/0146167215600530.
  70. Tomak, S. (2015), “Girişimci Hevristikleri: Bir Kavramsal Çözümleme”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 145-166, doi:10.17494/OGUSBD.36951.
  71. Tufan, C. ve Sarıçiçek R. (2013), “Davranışsal Finans Modelleri, Etkin Piyasa Hipotezi ve Anomalilerine İlişkin Bir Değerlendirme”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 159-182, Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/321431.
  72. Ulusoy, M. (1993). “Beck Anksiyete Ölçeğinin Psikometrik Özellikleri”. Uzmanlık Tezi, Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi, İstanbul.
  73. Van de Groep, S., Meuwese, R., Zanolie, K., Güroğlu, B. ve Crone, E. A. (2018), “Developmental Changes and Individual Differences in Trust and Reciprocity in Adolescence”, Journal of Research on Adolescence, 30(S1), 1-17, doi:10.1111/jora.12459.
  74. Van den Bos, W., Westenberg, M., van Dijk, E. ve Crone, E. A. (2010), “Development of Trust and Reciprocity in adolescence”, Cognitive Development, 25, 90–102, doi:10.1016/j.cogdev.2009.07.004.
  75. Vilares,I., Dam, Gregory. ve Kording, Konrad. (2011), “Trust and Reciprocity: Are Effort and Money Equivalent?”, Plos One, 6(2), 1-9, e17113, doi: 10.1371/journal.pone.0017113.

Benzer Makaleler

Bu makale için ayrıca gelişmiş bir benzerlik araması başlat yapabilirsiniz.